توضیحات
ادتا ۲ سدیم EDTA-2Na
این ماده جامد یک آمینو کربوکسیلیک اسید بیرنگ و محلول در آب میباشد. باز مزدوج این اسید، اتیلن دی آمین تترا استات میباشد. از این ماده به صورت گسترده برای انحلال آهک استفاده میشود.
سودمندی این ماده ناشی از ایفای نقش لیگاند شش دندانه ای و عامل کلاتهکننده میباشد که در واقع باعث توانایی آن در جداسازی یونهای فلزی مثل و شدهاست.
یونهای فلزی پس از برقراری پیوند با EDTA و تشکیل کمپلکس در محلول باقی میمانند ولی از واکنش پذیری آنها کاسته میشود. EDTA به صورت نمکهای مختلف به ویژه دی سدیم EDTA و کلسیم دی سدیم EDTA تولید میشود.
ادتا ۲ سدیم EDTA-2Na
در صنعت از EDTA عمدتاً برای جداسازی یونهای فلزی در محلولهای آبی استفاده میشود.
در صنعت پارچه این ماده از تغییر رنگ پارچههای رنگ شده توسط یونهای فلزی جلوگیری میکند.
در صنعت کاغذ و خمیر کاغذ از توان یونهای فلزی به ویژه برای کاتالیز کردن تسهیم نامتناسب هیدروژن پراُکسید جلوگیری مینماید.
به همین روش EDTA در برخی از مواد خوراکی به عنوان نگهدارنده یا پایدارکننده اضافه میشود تا از رنگ زدایی اکسایشی کاتالیز شده توسط یونهای فلزی جلوگیری نماید.
در نوشابههای حاوی اسید اسکوربیک و سدیم بنزوات، EDTA تشکیل بنزن (سرطان زا) را کاهش میدهد.
کاهش سختی آب در مصارف خشکشویی و از بین بردن پوستههای ایجاد شده در دیگهای بخار از طریق برقرای پیوند بین ، و سایر یونهای فلزی با EDTA یا کمپلکس کنندههای مربوط به آن انجام میشود.
زمانی که این یونها با EDTA پیوند برقرار میکنند تمایل خود برای رسوب شدن یا تداخل با صابونها و شویندهها از دست میدهند.
به دلایل مشابه محلولهای پاککننده اغلب حاوی EDTA میباشند. به همین دلیل در صنعت سیمان از EDTA برای تعیین مقدار آهک آزاد و منگنز آزاد در سیمان و کلینکرها استفاده میشود.
قابل انحلال سازی یونهای آهن در pH خنثی یا کمی پایینتر از آن میتواند با استفاده از EDTA انجام شود.
این ویژگی در کشت هیدروپونیک در کشاورزی سودمند خواهد بود.
با این حال با توجه به وابستگی تشکیل لیگاند به pH، در خاکهایی با pH بالای خنثی EDTA برای بهبود حلالیت یون آهن مفید نخواهد بود.
محلول آبی برای حذف (پاک سازی) هیدروژن سولفید از گازها به کار میروذ. این کار با اکسایش هیدروژن سولفید به گوگرد عنصری که غیر فرار میباشد انجام میپذیرد.
ادتا ۲ سدیم EDTA-2Na
نمک خاص از EDTA معروف به سدیم کلسیم ادتات برای پیوند با یونهای فلزی مثل جیوه و سرب برای درمان سمیت آنها در کی لیت درمانی استفاده میشود.
به همین روش از ادتا ۴ سدیم EDTA-4Na برای حذف یونهای اضافی آهن از بدن استفاده میشود. از این روش درمان برای کاهش عوارض تزریق مکرر خون که به منظور درمان تالاسمی انجام میشود، استفاده میکنند.
دندانپزشکها و متخصصان ریشه از محلولهای EDTA برای از بین بردن باقیماندههای معدنی و روان کردن کانالهای ریشه دندان استفاده میکنند.
EDTA به عنوان نگهدارنده در قطرات چشمی (معمولاً برای ارتقاء کارایی نگهدارندههای دیگر مثل بنزالکونیم کلرید یا تیومرسال) استفاده میشود.
در ارزیابی عملکرد کلیه کمپلکس به صورت وریدی توزیع شده و تصفیه آن به داخل ادرار بررسی میشود. این روش برای ارزیابی نرخ تصفیه گلومرولی سودمند میباشد.
EDTA به صورت گسترده در آنالیز خون مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده یک ضد انعقاد برای نمونههای شمارش کامل خون میباشد.
EDTA یک دیسپرسکننده بوده و در کاهش رشد باکتریایی در طول کاشت عدسک داخل چشمی بسیار مؤثر است.
در شامپوها، پاک کنندهها و محصولات مراقبت شخصی دیگر نمکهای EDTA برای بهبود پایداری آنها در هوا به کار میروند.
در آزمایشگاه EDTA بهطور گستردهای برای مهار یونهای فلزی استفاده میشود: در بیوشیمی و زیستشناسی مولکولی تخلیه یون معمولاً برای غیرفعال سازی آنزیمهای وابسته به فلز استفاده میشود (یا به عنوان معیاری برای واکنش پذیری آنها یا برای فرونشاندن آسیب رسانی به DNA یا پروتئینها).
در شیمی تجزیه از EDTA در تیتراسون کمپلکسومتری و اندازهگیری سختی آب یا به عنوان عامل ماسککننده برای ممانعت یونهای فلزی که با ماده مورد آزمایش تداخل میکنند استفاده میشود.
EDTA کاربردهای تخصصی فراوانی در آزمایشگاههای زیست دارویی مثل چشم پزشکی حیوانات به عوان آنتی کولاژن برای ممانعت از پیشرفت زخم قرنیه در حیوانات یافتهاست.
در کشت بافت ادتا ۲ سدیم EDTA-2Na به عنوان عامل کلاتهکننده برای ایجاد پیوند با کلسیم و ممانعت از الحاق کادهرینهای بین سلولها و جلوگیری از انباشته شدن سلولهای رشد یافته در سوسپانسیونهای مایع به کار میرود.
ادتا ۲ سدیم EDTA-2Na