پروپیلن گلیکول ( به انگلیسی : Propylene glycol ) با فرمول شیمیایی ( C3H8O2 ) یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۱۰۳۰ است . که جرم مولی آن ۷۶٫۰۹ g/mol می‌باشد .
پروپیلن گلیکول ماده ای است که عموما به عنوان افزودنی غذایی ، و در بسیاری از مواد آرایشی و محصولات شوینده بهداشتی مصرف می شود .
در اروپا و ایالات متحده آمریکا ، پروپیلن گلیکول از لحاظ سالم و بی خطر بودن مورد تأیید است . تنها موردی که بحث برانگیز است ، استفاده از این ماده در ساخت ضدیخ ها است .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) افزودنی خوراکی صنعتی است ، که به همان گروهی متعلق است که الکل قرار دارد .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) ، بی رنگ ، بی بو و غلظتی شبیه شربت دارد ، کمی غلیظ تر از آب است ، عملا هیچ طعمی ندارد . به علاوه ، برخی ماده ها را خیلی بهتر از آب حل می کند و خاصیت حفظ رطوبت مواد را دارا می باشد ( از خشک شدن و ترک خوردن موادی که دارای این ماده باشند ، جلوگیری می کند) . این خاصیت باعث شد تا پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) به یک افزودنی پرکاربرد تبدیل شود ، پس در بسیاری از غذاها و نوشیدنی های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در صنایع خوراکی و سایر صنایع کاربرد های ویژه ای دارد و یکی از افزودنی هایی است که در طول روز به طرق مختلف مورد مصرف قرار می گیرد . این افزودنی غذایی مانند سایر مواد از جمله جوش شیرین غالبا در غذاهایی که روزانه استفاده می کنیم موجود می باشد .
همچنین در سایر گرید ها کاربردهای گوناگونی دارد ، به عنوان مثال به عنوان ماده اصلی بسیاری از محصولات دارویی ، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود .
در محصولات پخته شده ، آب نبات ها و همچنین به منظور پخش یکنواخت طعم در محصولات این افزودنی استفاده می شود . سلامت آن در سال 1973 مورد تایید قرار گرفت .
قابلیت بالای آن در حفظ رطوبت سبب شده است تا کیفیت محصولات غذایی بهبود یابد و محصولات ضدعفونی کننده و الکل هایی که استفاده می شوند ، خشکی پوست را در پی نداشته باشند .
به صورت صنعتی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) برای کاربرد غذایی از پروپیلن اکساید تولید میشود . محصول نهایی شامل 20 درصد پروپیلن گلیکول ، 1/5 درصد دی پروپیلن گلیکول و درصد کمی از پروپیلن گلیکول‌های دیگر می‌باشد .
که با فرایند خالص‌سازی گرید های مختلفی از آن از صنعتی تا دارویی و خوراکی جداسازی میشود و معمولاً تا خلوص 99.5 درصد و حتی بالاتر از آن را خالص‌سازی می‌کنند .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) ، از بازیافت موادی مانند گلیسرول و بیودیزل هم تولید میشود ، ولی محصول نهایی را به دلیل بو و مزه‌ی آن فقط در کاربردهای صنعتی استفاده می‌کنند . تولید این ماده ( پروپیلن گلیکول ) می‌تواند به صورت روش‌های مختلفی در کارخانجات مختلف انجام شود .
بعضی روش غیر کاتالیستی با دمای بالا را استفاده می‌کنند ، که دمای آن از 200 تا 220 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد ، درحالی‌که بعضی از روش کاتالیستی استفاده می‌کنند ، که دمای آن می‌تواند از 150 تا 180 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد . که در حضور یک رزین تبادل یونی یا سولفوریک اسید یا محیط بازی انجام میشود .
علاقه زیادی به تولید پروپیلن گلیکول از منابع تجدید پذیر مانند گلیسیرین وجود دارد . گلیسیرین یک محصول جانبی در تولید بیودیزل است .
همچنین اسید لاکتیک تولید شده توسط تخمیر نشاسته ذرت ، دکستروز یا سایر کربوهیدرات ها می تواند به راحتی از پروپیلن گلیکول ۸۶ درصد به ۹۶ درصد هیدروژنه شود .
گاهی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) ، با اتیلن گلیکول اشتباه گرفته می شود ، از آنجایی که هردو در ساخت ضدیخ ها مورد اتفاده قرار می گیرند و نقطه ذوب پایینی دارند ، ولی حقیقت این است که این دو یکی نیستند .
اتیلن گلیکول برای انسانها بسیار سمی و خطرناک است و در محصولات غذایی مورد استفاده قرار نمی گیرد .
برای خرید پروپیلن گلیکول به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید .
بخش زیادی از این ماده ( پروپیلن گلیکول ) به‌عنوان ماده‌ی خام در تولید رزین‌های پلی‌استر غیراشباع استفاده میشود . در این‌گونه واکنش‌ها پروپیلن گلیکول با مخلوط مالئیک انیدرید و ایزوفتالیک اسید برای تولید کوپلیمرها واکنش می‌دهند . پلی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) با پروپیلن اکساید واکنش می‌دهد و اولیگمر ها و پلیمرهایی را ایجاد می‌کنند که در تولید پلی اورتان استفاده میشود .
همچنین این ماده ( پروپیلن گلیکول ) به‌عنوان حلال ، حامل ، دیسپرس کننده ، پایدار کننده ، اصلاح کننده ویسکوزیته و همین‌طور به‌عنوان نگه‌دارنده‌ی غذا و تنباکو کاربرد دارد . این ماده همچنین در صنایع غذایی به‌عنوان شیرین‌کننده کاربرد دارد .
پروپیلن گلیکول ، در بستنی و نوشیدنی‌ها نیز استفاده میشود . در محصولات مراقبت بهداشتی نیز از این ماده ( پروپیلن گلیکول ) استفاده میشود . پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) به‌عنوان حلال در بسیاری از مواد دارویی به کار می‌رود . برای مثال در داروهایی نظیر دیازپام ، لورازپام که در آب نامحلول می‌باشند این ماده استفاده میشود .
این ماده ( پروپیلن گلیکول ) در فرمول قطره‌های اشک مصنوعی نیز به‌عنوان ماده اولیه کاربرد دارد . پروپیلن گلیکول نظیر اتیلن گلیکول می‌تواند نقطه‌ی انجماد آب را پایین بیاورد ، این خاصیت موجب شده تا در بسیاری سوخت‌های مثل سوخت هواپیما برای جلوگیری از یخ‌زدگی استفاده شود .
از این ماده ( پروپیلن گلیکول ) در صنعت غذا ، آرایشی و بهداشتی و دارویی به دلیل خاصیت جذب رطوبت بالا استفاده میشود . این ماده می‌تواند به‌عنوان حلال در رنگ‌های غذا ، اسانس‌ها و طعم‌دهنده‌ها استفاده شود . در صنعت نیز این ماده به‌عنوان حلال رنگ و پلاستیک کاربرد فراوان دارد . ازاین ماده نیز برای ایجاد دود مصنوعی استفاده میشود .
از پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) اغلب در غذاهای آماده برای حفظ رطوبت و کیفیت طعم و نگهداری بالا استفاده می شود . همچنین به عنوان طعم دهنده در عصاره های وانیل یا بادام ، و ماده رنگی در برخی از مواد غذایی استفاده می شود .
در طی چند سال گذشته فروش پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) برای نسخه جدید ضد یخ می باشد ، که جایگزین فرمولاسیون های مبتنی بر اتیلن گلیکول شده است .
اتیلن گلیکول یک ماده شیمیایی فوق العاده سمی است ، که در هنگام بلع به بلورهای اگزالات کلسیم تبدیل می شود . این بلورها سپس در قلب ریه ها و کلیه ها جمع می شوند ، که می توانند باعث آسیب دائمی شوند . بو و طعم شیرین اتیلن گلیکول باعث شده است ، که بسیاری از کودکان و حیوانات خانگی به طور تصادفی آن را مصرف کنند .
از طرفی دیگر ضد یخ پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) یک گزینه غیر سمی است . دلیل آن این است که در صورت مصرف به دو ماده شیمیایی بی‌ضرر تبدیل میشود . اسید استیک ( که به عنوان سرکه نیز شناخته میشود ) و اسید پیروویک ( تولید طبیعی گلوکز ) .
از پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در ضد یخ استفاده می شود ، زیرا مانند اتیلن‌گلیکول با ایجاد اختلال در تشکیل بلورهای یخ نقطه انجماد آب را کاهش می‌دهد .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) برای استفاده در طیف وسیعی از داروهای خوراکی ، موضعی و وریدی استفاده می شود . همچنین به عنوان تثبیت کننده دارو به عنوان حلال ، پروپیلن گلیکول به طور موثری موجب می شود ، مواد شیمیایی در بدن جذب شوند .
در حالی که نگرانی‌هایی در مورد سمیت پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) وجود داشته است ، لازم به یادآوری است ، که ظرف ۴۸ ساعت در بدن تجزیه می شود و هیچ کریستال مضری ایجاد نمی کند . به همین دلیل است که در بدن جمع نمی‌شود .
از پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در قطره چشمی برای تسکین خشکی چشم استفاده شده است تا به رفع نمودن خشکی، قرمزی و سوزش چشم کمک کند . این قطره ، سبب روان شدن سطح چشم شده و باز و بسته شدن چشم را آسان‌تر می‌کند .
پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) برای پیشگیری و درمان کتوز در گاوهای شیری تجویز میشود . از پروپیلن گلیکول در دامپزشکی به عنوان حلال در داروها استفاده می‌کنند .
سیگارهای الکترونیکی با ضرر کمتری جایگزین سیگار هستند . آنها با گرم کردن کارتریج نیکوتین مایع کار می کنند . این اتفاق زمانی رخ می دهد که کاربر شروع به استنشاق می کند . مایع الکترونیکی از کارتریج به دستگاه بخور منتقل میشود . جایی که معمولاً از پنبه ، برای خیساندن آن استفاده می شود ، گرمای ناشی از استنشاق مایع را به بخار تبدیل می کند .
سیگارهای الکترونیکی حاوی چندین ماده شیمیایی هستند ، که ایمنی آنها بارها و بارها مورد اختلاف قرار گرفته‌اند . پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) یکی از این مواد شیمیایی است . مایعی که در کارتریج سیگار الکترونیکی استفاده می شود ، اغلب حاوی گلیسیرین گیاهی و پروپیلن گلیکول است . اینها همچنین با طعم دهنده ها و نیکوتین مخلوط می شوند .
گلیسیرین ماده ای چسبناک است و وجود آن در مایع الکترونیکی به ضخیم شدن بخار کمک می کند . با این حال پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) به عنوان رقیق‌کننده درسیگار الکترونیکی اضافه میشود . پروپیلن گلیکول باعث می شود مایع الکترونی به راحتی جذب پنبه در دستگاه بخور شود و چگالی کم آن از جمع شدن باقی مانده در داخل جلوگیری می‌کند .
به روش‌های مشابهی از پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در دستگاه‌های مه زا یا دودزا استفاده میشود .
در ضدعفونی کننده ها و الکل ها نام این ماده ( پروپیلن گلیکول ) را حتما مشاهده کرده اید . گلیسیرین ، پلی اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) از جمله موادی هستند که در ضدعفونی کننده ها می توانند از خشکی پوست تا حدودی جلوگیری کنند .
در برخی موارد شامپو ها حاوی پروپیلن گلیکول خواهند بود . این ماده ( پروپیلن گلیکول ) یک مرطوب کننده است و نمی گذارند موها خشک شوند . اغلب در شامپو های مناسب برای موهای خشک نام پروپیلن گلیکول در ترکیبات وجود دارد .
این ماده ( پروپیلن گلیکول ) که مجوز غذا و دارو امریکا را نیز کسب نموده است ، به راحتی تبخیر نمی شود و بنابراین می تواند موها را از کم آبی نجات دهد . در نتیجه به مشتریانی که موهای خشک دارند توصیه می شود که از محصولات موی حاوی این ماده ( پروپیلن گلیکول ) برای حفظ سلامت و آبرسانی موها استفاده کنند .
مونو پروپلین گلیکول ( Propylene glycol ) در آب انگور نیز استفاده می شود . همچنین استفاده کردن از گلیسیرین نباتی باعث طعم دهی بیشتر آب میوه می شود .
برای خرید پروپیلن گلیکول به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید .
یکی از دلایل خرید پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) معمولاً به عنوان افزودنی ، برای بهبود بخشیدن به بافت ، طعم ، شکل ظاهری و ماندگاری غذا انجام میشود .
برای خرید پروپیلن گلیکول به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید .
این ماده ( پروپیلن گلیکول ) در فرآیند تولید محصولات غذایی به منظور بهبود بافت ، طعم ، ظاهر و ماندگاری محصولات مورد استفاده قرار می گیرد .
از به هم چسبیدن ترکیبات و ایجاد گلوله و گره ها حین مخلوط کردن مواد باهم ، جلوگیری می کند . مثل سوپ های خشک و پنیر رنده شده .
نیمه عمر محصولات غذایی را از طریق جلوگیری کردن در معرض اکسیژن ، غذاها و فساد آنها را افزایش می دهد .
افزودنی های خوراکی یا مواد مغذی را حل می کند ، که در فرآیند تولید محصول استفاده می شوند ، مثل رنگ ها ، طعم ها یا آنتی اکسیدانها .
نشاسته ها و گلوتن موجود در خمیرها را به منظور تبدیل کردن به یک حالت ثابت ؛ تغییر می دهد .
از خشک شدن غذاها ، جلوگیری کرده و موجب حفظ رطوبت آن ها می شود .
به عنوان مثال مارشملوها ، آجیل ها و تکه های نارگیل .
به حفظ انسجام و یکپارچگی مواد غذایی کمک می کند . پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) معمولا در بسیاری از محصولات غذایی بسته بندی شده موجود می باشد . مثلا نوشیدنی ها ، سس ها ، سوپ های خشک ، نوشیدنی های بدون الکل ، پاپ کورن ، رنگ های خوراکی ، فست فودها ، نان و محصولات لبنی .
همچنین در داروهای تزریقی مثل لورازپام و برخی کرم ها و پماد ها که بر روی پوست اعمال می شوند ، مثل کورتیکوستروئید ها ( کورتیزون ، هیدروکورتیزون و پردنیزون ) .
باتوجه به خاصیت شیمیایی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در بسیاری از محصولات شوینده بهداشتی و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد . به علاوه در محصولات صنعتی مثل ، رنگ های نقاشی ، ضد یخ ها و دودهای مصنوعی و سیگارهای الکتریکی از پروپیلن استفاده می شود .
عموما پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) ماده ی سالمی شناخته می شود که به اصطلاح ( GRAS ) نامیده می شود ، که از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شده است .
در ایالات متحده آمریکا از این ماده پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) به طور مستقیم یا غیر مستقیم به عنوان افزودنی خوراکی استفاده می شود . در اروپا فقط به عنوان حلال رنگ ها ، آنتی اکسیدان ها و آنزیم ها ، به ازای 0/45 گرم در هر 1 گرم از محصول نهایی می توان استفاده کرد .
میزان سمی بودن این ماده ( پروپیلن گلیکول ) بسیار بسیار پایین است . تا به امروز هیچ سندی بر اینکه منجر به بروز سرطان و تغییر ژن دهد ، مشاهده نشده است . همچنین هیچ گزارشی از مرگ و میر به سبب مصرف این ماده وجود ندارد .
بعد از اینکه غذایی که حاوی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) است ، قورت داده می شود ، 45 درصد از آن از طریق کلیه ها بدون اینکه تغییری ایجاد شود ، دفع می شود . بقیه هم در بدن به اسید لاکتیک تبدیل می شوند .
سمیت این ماده ( پروپیلن گلیکول ) بسیار کم است و مشخص نشده است که باعث سرطان ، اختلال در باروری یا تولید مثل میشود یا خیر. و هیچ گزارشی مبنی بر مرگ هم گزارش نشده است . پس از خوردن ماده غذایی حاوی پروپیلن گلیکول حدود ۴۵ درصد از آن بدون تغییر از طریق کلیه ها دفع می شود و بقیه آن به اسید لاکتیک تجزیه میشود .
هنگامی که مقدار بیش از حد مجاز از این ماده ( پروپیلن گلیکول ) مصرف شود ، تجمع اسید لاکتیک می‌تواند منجر به اسیدوز و نارسایی کلیه شود . اسیدوز زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند به سرعت از شر اسید خلاص شود ، شروع به جمع شدن در خون می‌کند و در عملکرد بدن اختلال ایجاد می‌کند .
نشانه های اصلی مسمومیت با پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) شامل تنفس کند ، کاهش ضربان قلب و از دست دادن هوشیاری است . با همودیالیز می‌توان ماده را از خون خارج کرد . با این حال مسمومیت بسیار نادر است .
در بزرگسالان با عملکرد طبیعی کبد و کلیه پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) خیلی سریع تجزیه و از خون خارج می شود . از طرف دیگر در افراد مبتلا به بیماری کلیوی یا بیماری کبدی این روند ممکن است به درستی کار نکند و منجر به تجمع پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) و اسید لاکتیک در جریان خون میشود .
در زنان باردار کودکان و نوزادان زیر چهار سال سطح آنزیمی معروف به الکل دهیدروژناز کمتر است . این آنزیم برای تجزیه پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) ضروری است . بنابراین این گروه ها اگر از طریق دارو در معرض مقادیر زیادی قرار بگیرند ، ممکن است باعث مسمومیت شان شود .
برخی نیز ادعا می‌کنند پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) خطر بیماری‌های قلبی و حملات قلبی را افزایش می دهد . درست است که وقتی پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) در مقادیر زیاد یا خیلی سریع تزریق شود ، ممکن است افت فشار خون و مشکلاتی در ریتم قلب رخ دهد . اما باید به این نکته توجه داشت که این مشکلات به دلیل دوز بالا در گروه‌های آسیب‌پذیر رخ می دهد .
گزارش‌ها نیز حاکی از این است که پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) باعث ایجاد مشکلات مغزی میشود ، که از علائم آن عصبی شدن شدید ، تهوع ، سرگیجه و احساسات عجیب می باشد . اگرچه این علائم ترسناک به نظر می‌رسند اما باید تایید کرد که بسیاری از داروها علائم مشابهی را ایجاد می کنند . این ها مواردی است که به هنگام خرید و فروش پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) می بایست به آن توجه داشت .
مطالعات انجام شده ، بین سه و نیم تا هشت دهم درصد از افراد ، حساسیت پوستی به پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) دارند . شایع ترین واکنش ها ، ایجاد بثورات پوستی روی بدن است . که این آلرژی پس از مصرف دارو یا غذاهای حاوی این ماده ایجاد شده است . حتی وجود این ماده ( پروپیلن گلیکول ) در شامپو و مرطوب کننده ها نیز باعث به وجود آمدن حساسیت می شود ، و افرادی که سابقه حساسیت پوستی دارند ، در معرض حساسیت بیشتری هستند .
سازمان بهداشت جهانی و آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان ، پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) را در دسته مواد سرطان زا طبقه‌بندی نکرده است .
در دوران بارداری و شیردهی ، نباید دارویی را خودسرانه و بدون مشورت با پزشک استفاده کنید . داروها می‌توانند آثار مخربی روی جنین و یا خودتان داشته باشند .
پروپیلن گلیکول ممکن است باعث تاری دید شما شود ، حتما قبل از رانندگی و کار با ماشین آلات از هوشیاری و دید کامل خود مطمئن شوید .
تداخل دارویی ممکن است عملکرد داروها را تغییر و خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد . یک لیست از تمام داروها و قطره‌های چشمی ( ازجمله داروهای با نسخه / بدون نسخه و داروهای گیاهی ) که استفاده می‌کنید تهیه کرده و آن را با دکتر و داروساز خود به اشتراک بگذارید . دوز دارو مصرفی خود را بدون مشورت با دکتر خود تغییر نداده و یا مصرف دارو را ترک نکنید .
بعضی داروها را نمی‌توان در بعضی از شرایط تجویز نمود و بعضی داروها نیز در صورتی که نیاز به درمان تکمیلی باشد تجویز می‌گردد ؛ بنابراین بهتر است که قبل از مصرف دارو، پزشکتان از موارد زیر مطلع باشد :
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند . اما بسیاری از مصرف کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند . یکسری از عوارض بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند . در صورت بروز مستمر هریک از عوارض می‌بایست به پزشک اطلاع داده شود :
سمیت پروپیلن گلیکول ( Propylene glycol ) بسیار پایین بوده و مقدار بالایی از آن نیاز است ، تا سمیت زیادی ایجاد کند . در بدن انسان این ماده ( پروپیلن گلیکول ) به صورت ترکیبات پیرویک اسید ( در فرآیند متابولیسم گلوکز به انرژی تبدیل میشود ) ، استیک اسید ( به‌وسیله‌ی متابولیسم اتانول رفع میشود ) ، لاکتیک اسید ( اسید نرمالی که هنگام هضم در بدن به وجود می‌آید ) و پروپین آلدهید که ماده‌ای خطرناک است .
برای خرید پروپیلن گلیکول به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید .
