آسپارتام ( به انگلیسی : Aspartame ) یک شیرین‌کننده مصنوعی غیرساکارید است که ۲۰۰ بار شیرین‌تر از ساکاروز می‌باشد . این ماده ، به طور رایج به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنیها استفاده می‌شود . فرمول مولکولی آسپارتام C14H18N2O5 است .
آسپارتام یک ترکیب سنتتیک است که از اتصال دو اسید آمینه ی فنیل آلانین و اسید آسپارتیک با یک متیل الکل بوجود می آید ، متیل الکل در بدن به اسید فورمیک ( سم موجود در نیش مورچه ) و فورمالدئید ( مایع مورد استفاده در مومیایی ) شکسته می شود . هر بار که نوشیدنیها یا آدامس های حاوی آسپارتام را مصرف می کنید بدن شما مقداری از این مواد ناسالم را دریافت می کند .
اسیدهای آمینه مستقیماً به مغز وارد شده و سبب تغییر عملکرد سیستم عصبی شما می شوند . مغز شما به طور طبیعی از فنیل آلانین استفاده می کند اما با مصرف آسپارتام شما مقدار بیشتری فنیل آلانین به مغز می رسانید .
تحقیقات نشان می دهد که افزایش مقدار فنیل آلانین در مغز سبب افزایش حملات ناگهانی غش ( seizure ) می شود مواد شیمیایی دیگر متیل الکل ، فورمیک اسید و فورمالدئید نیز مواد بسیار سمی هستند که با خوردن آسپارتام وارد بدن شما می شود . بهر حال MSG ( مونوسدیم گلوتامات ) که یک اکسایتوتوکسین دیگر است به صورت همزمان با آسپارتام عمل کرده وسبب ایجاد تخریب بیشتر می شود .
آسپارتام در سال ۱۹۶۵ توسط جیمز ام . شلاتر ، شیمی دان شاغل در G . D . Searle & Company کشف شد . شلاتر ، آسپارتام را به عنوان یک مرحله متوسط در تولید یک تترپپتید هورمون گاسترین برای استفاده در ارزیابی یک کاندیدای داروی ضد زخم سنتز کرده بود . او هنگامی که انگشت خود را که به آسپارتام آلوده شده بود ، لیس زد تا یک کاغذ را بلند کند ، مزه شیرین آن را کشف کرد . Torunn Atteraas Garin در تولید آسپارتام به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی شرکت کرد .
در سال ۱۹۷۵ ، به دلیل مسائل مربوط به Flagyl و Aldactone ، یک تیم ویژه FDA ایالات متحده ۲۵ مطالعه ارسال شده توسط سازنده را بررسی کرد ، از جمله ۱۱ مورد در مورد آسپارتام . این تیم کمبودهای جدی در عملیات و اقدامات سرل را گزارش کرد . FDA تلاش کرد تا ۱۵ مورد از مطالعات ارسالی را در برابر داده های پشتیبانی تأیید کند . در سال ۱۹۷۹ ، مرکز ایمنی غذا و تغذیه کاربردی (CFSAN ) نتیجه گرفت ، از آنجا که بسیاری از مشکلات مربوط به مطالعات آسپارتام جزئی بود و نتیجه گیری را تحت تأثیر قرار نمی داد ، می توان از این مطالعات برای ارزیابی ایمنی آسپارتام استفاده کرد .
در سال ۱۹۸۰ ، FDA یک هیئت تحقیق عمومی ( PBOI ) را تشکیل داد که متشکل از مشاوران مستقلی بود که مسئولیت بررسی رابطه ادعایی بین آسپارتام و سرطان مغز را بر عهده داشتند . PBOI نتیجه گیری کرد که آسپارتام باعث آسیب مغزی نمی شود ، اما با استناد به سوالات بی پاسخ در مورد سرطان در موشهای آزمایشگاهی ، توصیه به عدم تأیید آسپارتام در آن زمان شد .
با استناد به داده های یک مطالعه ژاپنی که برای اعضای PBOI در دسترس نبوده است و پس از مشاوره از یک هیئت متخصص که اشکال در تجزیه و تحلیل آماری زمینه ای برای تردید PBOI پیدا کرده بود ، با این حال مخالفت با تصویب را مطرح کرد : هیز ، کمیساریای FDA ، آسپارتام را برای استفاده در کالاهای خشک تأیید کرد .
در سال ۱۹۸۳ ، FDA آسپارتام را برای استفاده در نوشیدنی های گازدار و همچنین استفاده در سایر نوشیدنی ها ، کالاهای پخته شده و شیرینی سازی را مورد تأیید قرار داد . در سال ۱۹۹۶ ، FDA تمام محدودیت های موجود در آسپارتام را حذف کرد و اجازه داد که در همه مواد غذایی استفاده شود .
چندین کشور اتحادیه اروپا آسپارتام را در دهه ۱۹۸۰ تصویب کردند ، با تصویب در سراسر اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۴ کمیته علمی کمیسیون اروپا در مورد مواد غذایی مطالعات ایمنی بعدی را بررسی کرد و تصویب آن را در سال ۲۰۰۲ مجددا تأیید کرد. مصرف پس از بررسی مجموعه دیگری از مطالعات مناسب بود .
تولید آسپارتام فرآیند نسبتا پیچیدهای است که در آن اسید آسپاریک و متیل استر فنیل آلانین همراه با مقداری از میکروارگانیسم ها در فرآیند تولید تجاری مورد استفاده قرار می گیرند . سنتز شیمیایی آسپارتام شامل دو مرحله اساسی سنتز شیمیایی است که به نام های فرآیندهای Z و F شناخته می شوند .
اسپارتام از اجزایی به نام « اسیدهای آمینه » گرفته می‌شود . اسیدهای آمینه نوعی از ترکیبات شیمیایی هستند که توسط گیاهان و حیوانات به کار می‌روند تا پروتئین لازم برای حیات آنها را تولید کنند . از حدود 20 نوع اسید آمینه که به صورت طبیعی به دست می‌آیند ، دو نوع آنها برای تولید اسپارتام به کار می‌رود : اسید اسپارتیک و فینل الانین . اگرچه اجزای تشکیل دهنده اسپارتام در طبیعت به تنهایی یافت می‌شوند ، اما خود اسپارتام در طبیعت نیست و به دست بشر تولید می‌شود . اسپارتام ، به دو روش « تخمیر» و « ترکیب شیمیایی » قابل تولید است .
نخستین رقیب قند و شکر، « ساخارین » بود که در سال 1879 میلادی کشف شد و در محصولاتی نظیر خمیردندان ، دهان شویه و آدامس به کار می‌رفت . مزه شیرین « اسپارتام » هم نخستین بار در سال 1965 میلادی ، به صورت کاملا اتفاقی ، توسط یک داروساز پژوهشگر به نام « جیمز شلاتر» کشف شد . پس از سال‌ها آزمایش ، سرانجام در سال 1980 میلادی ، اداره مواد غذایی و دارویی آمریکا ( FDA ) ، استفاده اسپارتام را به عنوان یک شیرین کننده تایید کرد .
بیش از 90 کشور دیگر نیز، با بررسی در مورد سمی بودن این ماده ، استفاده از آن را تایید کردند و بدین گونه ، اسپارتام جای خود را به عنوان جایگزین کم کالری شکر در صنایع غذایی باز کرد ؛ به طوری که در حال حاضر در بیش از شش هزار محصول مختلف به کار می‌رود ، محصولاتی از قبیل نوشابه ، آدامس ، ماست ، آبمیوه و نوشیدنی‌های رژیمی ، پودینگ ، پودر شربت و ژله .
اگرچه مزه آسپارتام نزدیک به طعم شکر در میان شیرین کننده های مصنوعی تایید شده است . بنابراین اغلب با سایر شیرین کننده های مصنوعی مانند آکسیفلما پتاسیم مخلوط می شود تا طعم کلی شبیه شکر باشد .
همانند بسیاری از پپتیدهای دیگر، این ماده ممکن است در شرایط دمای بالا و یا pH بالا هیدرولیز ( تجزیه ) به اسیدهای آمینه تشکیل دهنده اش شود . این عمل باعث می شود که آسپارتام به عنوان یک شیرین کننده برای پخت نامطلوب گردد ، این ماده در برابر محصولاتی که دارای PH بالا هستند تخریب می شود . خصوصیات آسپارتام تحت حرارت با پوشش آن در چربی ها یا در مالتودکسترین تا حدودی بهبود می یابد .
این ماده تحت نام های تجاری equal و NutraSweet به فروش می رسد . و به صورت گسترده ای در محصولات بسته بندی به خصوص محصولات رژیمی و محصولاتی که به عنوان بدون قند به فروش می رسند مورد استفاده قرار می گیرد .aspartame از دو آمینواسید ( واحدهای سازنده پروتئین‌ها ) فنیل آلانین و اسید آسپارتیک تشکیل شده‌است . اسید آسپارتیک توسط بدن انسان نیز ساخته می شود و فنیل آلانین نیز اسید آمینه ای ضروری برای بدن است که توسط غذا ها دریافت می گردد .
وقتی که بدن شما شروع به هضم آسپارتام می کند بخشی از این ماده به متانول تجزیه می شود . اما لازم است بدانید که مصرف میوه ، آبمیوه ، نوشیدنی ها و بعضی از سبزیجات نیز حاوی و یا منجر به تولید متانول می شوند . متانول در مقادیر زیاد می تواند خطرناک باشد اما وجود متانول آزاد در مقادیر کم نیز خطرات زیادی را به دلیل جذب سریع به بار می آورد .
جواب این سوال را می توان اینگونه داد که این ماده در محصولات مجازی که مورد استفاده قرار می گیرد نمی تواند خطرناک باشد و فقط در صورت حرارت دادن می تواند متانول آزاد تولید کند . مصرف متانول آزاد به دلیل شکسته شدن و تبدیل به فرمالدهید در مصرف کنندگان آن می تواند یک عامل سرطانزا شناخته شود .
این شیرین‌کننده حدود 200 بار از شکر شیرین‌تر است بنابراین مقدار بسیار کم‌تری از آن لازم است تا همان مزه شیرین را ایجاد کند . این ماده به عنوان قرص شیرین کننده در بسیاری از فراورده‌ها شامل انواع نوشیدنیها ، محصولات لبنی ، میوه‌های کنسرو شده ، دسرها ، شیرینی‌ها و سس‌ها استفاده می‌شود . علاوه بر کمک به مدیریت وزن این محصول حفره‌های دندانی ایجاد نمی‌کند و می‌تواند توسط افراد مبتلا به دیابت استفاده شود .
این ماده در هر گرم 4 کالری دارد . اگرچه از آنجایی که 200 بار شیرین تر از شکر است درمقادیر بسیار کم استفاده می‌شود . بنابراین تقریبا هیچ کالری‌ای به غذاها و نوشیدنیها اضافه نمی‌کند . در نتیجه زمانی که این محصول جایگزین شیرین کننده های داری کالری می‌شود کالری کل در غذاها و نوشیدنیها به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد ( گاهی به طور کلی حذف می‌شود مانند نوشابه رژیمی ، چای و آب گازدار ) .
در حالیکه آگاهی از خطرات مصرف شکر در میان مردم افزایش یافته است ، بسیاری از افراد به دلیل علاقه ای که به مصرف مواد شیرین دارند به سوی مصرف شیرین کننده های مصنوعی رو آورده اند.
مشهورترین شیرین کننده ی مصنوعی که در رستورانها ، سوپرمارکت ها وحتی آشپزخانه ی شما یافت می شود آسپارتام است که تحت نام های تجاری نوتراسوئیت ، اکوال و آمینوسوئیت به فروش می رسد . درحقیقت شما به ندرت می توانید یک بسته آدامس یا شیرینی بدون آسپارتام پیدا کنید .
در اکثر رستورانها کنار پاکت های حاوی شکر یک پاکت حاوی ماده شیمیایی آسپارتام است . آسپارتام ازنظر سم شناسی excitotoin-1 است ( یک فرآیند پاتولوژیکی است که در آن سلولهای عصبی به دلیل تحریکات زیاد نوروترانسمیتورهایی نظیر گلوتامیت تخریب شده و میمیرند ) .
علیرغم خطرات مصرف آسپارتام شرکت های سازنده از تأثیرات جانبی مصرف آن صرفنظر کرده و مرتباً به تبلیغ آن می پردازند .
آسپارتام یک متیل استر از دیپپتید اسیدهای آمینه طبیعی اسید L- آسپارتیک و L- فنیل آلانین است . تحت شرایط کاملاً اسیدی یا قلیایی ، آسپارتام ممکن است با هیدرولیز متانول تولید کند . در شرایط شدیدتر، پیوندهای پپتیدی نیز هیدرولیز می شوند و در نتیجه اسیدهای آمینه آزاد می شوند .
آسپارتام بتا با آسپارتام که گروه کربوکسیل به فنیل آلانین متصل می شود متفاوت است .
بتا آسپارتام با آسپارتام که گروه کربوکسیل آسپارتات به نیتروژن فنیل آلانین متصل می شود متفاوت است .
در حالی که جنبه های شناخته شده سنتز توسط حق ثبت اختراع پوشش داده می شود ، بسیاری از جزئیات اختصاصی است . از دو رویکرد سنتز به صورت تجاری استفاده می شود . در سنتز شیمیایی ، دو گروه کربوکسیل اسید آسپارتیک به یک انیدرید متصل می شوند و گروه آمینه با تیمار اسید آسپارتیک با مخلوطی از اسید فرمیک و انیدرید استیک با یک گروه فرمیل به عنوان فرمامید محافظت می شود . فنیل آلانین به متیل استر خود تبدیل شده و با انیدرید آسپارتیک N-formyl ترکیب می شود . سپس گروه محافظ با هیدرولیز اسید از نیتروژن آسپارتیک خارج می شود .
اشکال این روش این است که وقتی یک گروه کربوکسیل اشتباه از آنیدرید اسید آسپارتیک به فنیل آلانین پیوند می یابد ، با ایزومر مورد نظر و نامطلوب در نسبت ۴ : ۱ ، یک محصول جانبی ، فرم β مزه تلخ تولید می شود . یک فرآیند با استفاده از آنزیمی از باسیلوس ترموپروتئولیتیکوس برای کاتالیز کردن چگالش اسیدهای آمینه تغییر یافته شیمیایی ، بازده بالایی را بدون محصول جانبی فرم β تولید می کند . یک نوع از این روش ، که به صورت تجاری استفاده نشده است ، از اسید آسپارتیک اصلاح نشده استفاده می کند ، اما بازده کمی تولید می کند . روشهای تولید مستقیم آسپارتیل فنیل آلانین با استفاده از آنزیمی و به دنبال آن متیلاسیون شیمیایی نیز آزمایش شده است ، اما برای تولید صنعتی مقیاس بندی نشده است .
علت این همه توجه به اسپارتام چیست ؟ اسپارتام دو حسن ذاتی داشته و دارد . نخست آن که ، کانی و معدن شیرینی است . شیرینی آن بین 150 تا 200 برابر شکر گرفته شده از نیشکر است و بنابراین ، مقدار کمی از آن می‌تواند جایگزین شکر شود ؛ بدون آن که از طعم شیرین محصول بکاهد . دوم آن که ، به مصداق « طبعی به هم رسان که بسازد به عالمی » ، اسپارتام ترکیبی دارد که با طعم‌های مختلف و شیرینی‌های دیگر سازگار است . این دو ویژگی ، در افزایش استفاده از اسپارتام موثر بوده است .
اما اسپارتام دو نقطه ضعف هم داشته است ؛ تغییرات پایداری اسپارتام نسبت به محیط اسیدی یا قلیایی و همچنین نسبت به حرارت ، دو مشکل ایجاد کرده که از یک سو ، پایه تحقیقات و پژوهش‌های جدید و از دیگر سو ، موجب قیل و قال‌های فراوان شده است .
همانند بسیاری دیگر از ترکیبات اسیدهای آمینه ، اسپارتام نیز در حرارت بالا و یا در محیط قلیایی (PH بالا ) تجزیه می‌شود . برای همین از اسپارتام در پخت نان و شیرینی نمی‌توان استفاده کرد و در صورت لزوم پس از اتمام مراحل پخت ، باید به محصول اضافه شود .
در محصولات میزبان ، یک ماده قلیایی و یا نیازمند به محافظت طولانی‌مدت در بسته‌بندی نیز ، اسپارتام با محدودیت مصرف مواجه است . اسپارتام در دمای اتاق و PH 3/4 بیشترین ثبات و پایداری را دارد . در چنین شرایطی ، نیمه عمر آن 300 روز است . در PH 7 نیمه عمر آن تنها چند روز است . PH بیشتر نوشیدنیها ، بین سه تا پنج است . بنابراین ، در این PH اسپارتام پایدار می‌ماند . اما به نظر شما یک نوشابه یا نوشیدنی حاوی اسپارتام ، در دمای بیرون از یخچال و در کشوری چون عربستان چگونه است ؟
اسپارتام وقتی وارد بدن می‌شود ، چه اتفاقی برایش می‌افتد ؟ دوباره به اسیدهای آمینه اولیه و تشکیل‌دهنده خود تجزیه می‌شود . همین جاست که آژیر خطر برای بیماران فینل کتونوری به صدا درمی‌آید . فینل آلانین می‌تواند برای بیماران معدود این بیماری ارثی مربوط به حوزه اعصاب و روان خطرساز باشد .
به همین دلیل حتما باید روی محصولات غذایی حاوی اسپارتام ، برچسب هشداردهنده برای این بیماران الصاق شود . این نکته باعث شده است که برای بررسی میزان ارتباط و همبستگی اسپارتام با بیماری‌هایی نظیر تومورهای مغزی ، آلزایمر، لنفوم و ام‌اس ، تحقیقات فراوان علمی صورت گیرد .
این ماده خیلی در مقابل گرما پایدار نیست بنابراین برای استفاده در روش های شیرینی پزی و پخت و پز که به گرما نیاز است توصیه نمی‌شود اما هیچ ضرری در استفاده از آن وجود ندارد در این صورت طعم‌دهنده شکسته می‌شود و شیرینی محصول نهایی را کاهش می‌دهد . این محصول معمولا در انواع غذاها و نوشیدنی‌های آماده که برای تهیه نیاز به گرما ندارند استفاده می‌شود .
برای خرید آسپارتام به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید.
تعداد بسیار زیادی از انواع محصولات غذایی با آسپارتام شیرین می شوند . استفاده از محصولات آسپارتام به شما امکان می دهد رژیم غذایی با کالری کنترل شده را با غذاهای شیرین ، به عنوان مثال کافی مون قهوه یا خوردن بستنی را ترکیب کنید .
آسپارتام یکی از محبوب ترین شیرین کننده های کم کالری می باشد . بدون کالری نیست و حاوی ۴ گرم کالری است . آسپارتام به مدت بیش از یک چهارم یک قرن به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد . در ۱۳۰ کشور در سراسر جهان مورد استفاده می شود و در حال حاضر در بیش از ۶۰۰۰ غذا و نوشیدنی موجود است .
از آنجا که آسپارتام دو صد شیرین تر از شکر است ، شما فقط نیاز به یک مقدار بسیار کمی از آسپارتام برای ایجاد یک غذای شیرین با مقدار کالری کمی دارید غذاهایی که آسپارتام دارند روی برچسب آنها قید شده است .
نگرانی های بهداشتی مربوط به ایمنی آسپارتام ، از جمله افزایش خطر ابتلا به سرطان ، از طریق تحقیق تأیید نشده است . آکادمی تغذیه و رژیم غذایی ، اداره غذا و داروی آمریکا (FDA ) و انجمن سرطان آمریکا اذعان دارد که آسپارتام برای مصرف عموم مشکلی ندارد . مقدار مصرف روزانه آسپارتام ۵۰ میلیگرم است که معادل ۲۱ نوشیدنی شیرین است .
محصولات حاوی آسپارتام برای تقریبا تمام افراد ، از جمله کسانی که مبتلا به دیابت هستند ، برای استفاده مفید است . فقط یک استثناء وجود دارد برای کسانی که دارای فنیل کتونوری هستند . این افراد نمی توانند آسپارتام مصرف کنند . آسپارتام بیشتر در نوشیدنی های بدون قند و کم کالری استفاده می شود .
بسیاری از افراد دوست دارند نوشیدنی هایی استفاده کنند که قند کمی دارند یا بدون قند هستند ، آسپارتام در نوشیدنی ها به جای شکر یک جایگزین مناسب است . آسپارتام را می توان در رژیم غذایی سودا ، چای ، نوشیدنی های انرژی زا ، قهوه ، شیر طعم دار، آبمیوه ها و سایر نوشیدنی های طعم دار یافت .
شایعات مبنی بر این که این ماده موجب تعدادی از مشکلات سلامتی از جمله سرطان می‌شود برای سال‌ها وجود داشته است و درحال گسترش در اینترنت است .
بسیاری از مطالعات به تاثیرات سلامتی بر روی حیوانات تغذیه شده با این شیرین کننده توجه کرده‌اند . این حیوانات اغلب در معرض دوزهای بالاتر از mg/Kg 4000 در روز در طول عمرشان قرار گرفتند اما هیچ مشکلی مرتبط با استفاده از این شیرین کننده در آنها مشاهده نشد .
بسیاری از مطالعات روی انسان‌ها ارتباطی بین استفاده از اسپارتام و افزایش ریسک سرطان پیدا نکرده‌اند . یک مطالعه اولیه پیشنهاد کرده است که افزایش نرخ تومور مغزی در آمریکا در طول دهه‌های 1980 ممکن است به استفاده از این شیرین کننده مربوط باشد . اگرچه طبق موسسه ملی سرطان (NCI ) افزایش در نرخ تومور مغزی از اوایل 1970 آغاز شد یعنی قبل از استفاده ازاین محصول .
مطالعات دیگر رابطه‌ای بین تومور مغزی و Aspartame پیدا نکرده اند .
ادعاهای متعددی از طریق اینترنت و در مجلات مصرف کننده مطرح شده است که ادعا می کنند اثرات عصبی آسپارتام منجر به علائم عصبی یا روانپزشکی مانند تشنج ، سردرد و تغییرات خلقی می شود . بررسی بیوشیمی آسپارتام هیچ مدرکی نشان نداده است که دوزهای کم مصرف به طور منطقی منجر به اثرات عصبی شود .
بررسی های جامع هیچ مدرکی در مورد آسپارتام به عنوان علتی برای این علائم پیدا نکرده اند . بررسی مطالعات روی کودکان هیچ یافته قابل توجهی در مورد نگرانی های ایمنی در رابطه با شرایط اعصاب و روان مانند حملات وحشت ، تغییرات خلقی ، توهم ، ADHD یا تشنج با مصرف آسپارتام نشان نداد .
سردرد شایعترین علامتی است که توسط مصرف کنندگان گزارش می شود . در حالی که با یک بررسی کوچک ، آسپارتام یکی از عوامل تحریک کننده میگرن در رژیم غذایی است ، اما در لیستی شامل “پنیر ، شکلات ، مرکبات ، هات داگ ، گلوتامات منو سدیم ، آسپارتام ، غذاهای چرب ، بستنی ، برداشت کافئین و نوشیدنی های الکلی به ویژه شراب قرمز و آبجو ، ” بررسی های دیگر مطالعات متناقضی را درباره سردرد ذکر کرده اند و هنوز هم بررسی های بیشتر فاقد هرگونه شواهد و مرجعی برای اثبات این ادعا است .
وقتی نام دیابت به میان می آید اولین چیزی که برای رژیم این بیماران به یاد می آید حذف کالری خالص می باشد . این مورد اغلب به شکر اشاره دارد . شیرین کننده های مصنوعی به دلیل داشتن کالری کمتر ، در رژیم غذایی این بیماران توجه ویژه ای را به خود جلب نموده اند .
غذاها و نوشیدنی‌های محتوی این شیرین کننده برای افراد دیابتی بی‌ضرر هستند . محصولات محتوی این ماده یک مزه خوب و شیرین را ایجاد می‌کنند در حالی که دارای کربوهیدرات پایین هستند این مساله برای افراد مبتلا به دیابت که باید مصرف کربوهیدرات خود را کنترل کنند مفید است .
افراد دیابتی باید جهت گنجاندن غذاها و نوشیدنی‌های محتوی شیرین کننده های کم کالری مانند آسپارتام در رژیم غذایی خود با پزشک متخصص مشورت کنند .
تعدادی مطالعه نشان داده است که شیرین کننده‌های کم کالری می‌توانند به کاهش یا مدیریت وزن کمک کنند . برای مثال یک مطالعه شامل مشارکت افراد در یک برنامه کاهش وزن نشان داد نشان داد آن دسته از افرادی که محصولات شیرین شده با شکر را با این شیرین کننده جایگزین کرده بودند دچار کاهش وزن شدند . این ماده همچنین به مدیریت بلند مدت وزن کمک می‌کند .
تعدادی کم مطالعه در افرادی که ندانسته آسپارتام مصرف کرده‌اند گرسنگی چندین ساعته و تمایل شدید به غذا را نشان داده است که منجر به اضافه وزن شده است .
اما مطالعات دقیق که در آنها شیرین کننده‌های کم کالری مانند این محصول را بدون اطلاع فرد و در طول یک هفته در رژیم غذایی وی گنجانده شده‌اند کاهش کالری مصرفی و کاهش وزن در فرد را گزارش می‌کنند . این مطالعات مفید بودن این شیرین کننده را برای کاهش و مدیریت وزن را تایید می‌کنند .
افراد مبتلا به PKU دارای مقدار بیش از حد فنیل آلانین در خون خود می باشند . همانطور که گفته شد این ماده یکی از دو جز اصلی آسپارتام است . فنیل آلانین یک اسید آمینه ی ضروری است که به صورت طبیعی نیز در منابع پروتئینی مانند گوشت ، تخم مرغ ، ماهی و محصولات لبنی یافت می گردد . افراد دارای PKU قادر به هضم فنیل آلانین نمی باشند . در نتیجه مصرف Aspartame در این بیماران به شدت سمی است .
به نظر می رسد دیسکینزی خفیف ( TD ) یکی از عوارض جانبی دارو های اسکیزوفرنی باشد . فنیل آلانین موجود در aspartame ممکن است حرکات غیر ارادی عضلات را تسریع ببخشد .
سوال رایجی که در ذهن خواننده در مورد تاثیرات آسپارتام بر اشتها و افزایش وزن ایجاد می شود ؛ یکی از راه هایی که آسپارتام و سایر شیرین کننده های غیر مغذی ممکن است بر وزن بدن تاثیر بگذارند این است که سبب اشتهای زیاد فرد شده بنابراین او را مجبور به مصرف بیشتر مواد غذایی می کند .
یک بررسی در سال 2013 چندین مطالعه را درباره حیوانات ذکر می کند که ارتباطی بین مصرف منظم شیرین کننده های غیر مغذی و افزایش مصرف مواد غذایی را نشان می دهد .
این بررسی نشان می دهد که شیرین کننده ها با اختلال در روند سیگنالینگ که معمولا هنگام خوردن غذاهایی با کالری بیشتر ایجاد می شود ، باعث افزایش اشتها خواهد شد .
مزه های شیرین به طور معمول به بدن نشان می دهند که موادغذایی وارد روده می شوند و سپس بدن انتظار دارد کالری و سیگنال هایی را دریافت کند که هنگام غذا خوردن باید با یک احساس سیری متوقف شود . فرد هنگام مصرف شیرین کننده ها همان طعم شیرین را تجربه می کند اما بدن کالری کم تری از آنچه که انتظار دارد ، دریافت می کند .
اگر این اتفاق به طور مرتب رخ دهد طبق تئوری ها بدن ارتباط بین مزه های شیرین و کالری را درک نمی کند . این وارونگی بدین معناست که غذاهای پرکالری دیگر احساس سیری را تحریک نمی کنند و ممکن است منجر به پرخوری شود .
مطابق بررسی سال 2013 ، همان روشی که باعث اختلال در کنترل اشتها می شود می تواند شخص را در معرض برخی از بیماری های متابولیکی مانند دیابت نوع 2 قرار دهد . از آن جا که بدن دیگر در پاسخ به مزه های شیرین انتظار دریافت کالری ندارد ، طبق این دیدگاه ممکن است مجهز به مقابله با قندهای رژیم غذایی هنگام ورود به روده باشد .
بررسی دیگری در سال 2016 بیشتر در مورد پیوند بین شیرین کننده های کم کالری و بیماری متابولیک صحبت می کند و نشان می دهد که مصرف منظم و طولانی مدت شیرین کننده ها ممکن است تعادل و تنوع باکتری های موجود در روده را مختل کند .
مطالعات حیوانی نشان می دهد که این نوع اختلال می تواند به عدم تحمل گلوکز منجر شود که یک عامل خطرناک برای دیابت نوع 2 محسوب می شود .
مطالعه ای در سال 2016 تاثیر برخی قند ها و شیرین کننده ها را بر تحمل گلوکز افراد مورد بررسی قرار داد . محققان ارتباطی بین مصرف آسپارتام و عدم تحمل بیشتر گلوکز در بین افراد چاق را یافتند اما با این وجود هیچ یک از قند ها و شیرین کننده های مورد آزمایش تاثیر منفی برافراد با وزن سالم ندارند .
این مطالعات حاکی از آن است که مصرف منظم آسپارتام می تواند خطر تحمل گلوکز را افزایش دهد به خصوص در افرادی که اضافه وزن دارند .
برای خرید آسپارتام به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید.
آسپارتام برخلاف ساکارید و سیکلامات که بدون تغییر از بدن دفع می‌شوند ، به اسیدهای آمینه طبیعی سازنده‌اش تجزیه می‌شود ، و آنها نیز به‌نوبه خود در مسیرهای سوخت و ساز معمولی بدن به اجزای کوچک‌تری شکسته می‌شوند .
بسیاری از غذاها ونوشیدنی هایی که دارای برچسب " فاقد قند " هستند ممکن است حاوی نوعی شیرین کننده مصنوعی باشند .
محصولات زیر احتمالا حاوی آسپارتام خواهند بود :
کسانی که مایل به محدود کردن مصرف آسپارتام هستند، می توانند از موارد زیر به عنوان جایگزین استفاده کنند :
اگر چه لیست فوق نسبت به مصرف آسپارتام ارجحیت دارند اما توجه کنید که آن ها را در مقادیر کم استفاده کنید زیرا می توانند همانند اندازه کالری بالایی داشته باشند یا فاقد ارزش غذایی باشند که در صورت مصرف زیاد ، سبب پوسیدگی دندان خواهند شد .
آسپارتام به سرعت در روده های کوچک هیدرولیز می شود . حتی با مصرف دوزهای بسیار زیاد آسپارتام ( بیش از ۲۰۰ میلی گرم در کیلوگرم ) ، به دلیل تجزیه سریع ، هیچ آسپارتامی در خون یافت نمی شود . با مصرف بلور ، آسپارتام به اجزای باقیمانده از جمله اسید آسپارتیک ، فنیل آلانین ، متانول و محصولات تجزیه بیشتر از جمله فرمالدئید و اسید فرمیک تجزیه می شود .
مطالعات انسانی نشان می دهد که اسید فرمیک سریعتر از آنکه پس از مصرف آسپارتام تشکیل شود ، دفع می شود . در برخی از آب میوه ها غلظت بیشتری از متانول نسبت به مقدار تولید شده از آسپارتام در نوشیدنی ها یافت می شود .
محصولات عمده تجزیه آسپارتام عبارتند از : در دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد ، آسپارتام تحت تجزیه قرار می گیرد و مشتقی از دیکتوپیپرازین را تشکیل می دهد .
اسید آسپارتیک ( آسپارتات ) یکی از رایج ترین اسیدهای آمینه در رژیم غذایی معمول است . همانند متانول و فنیل آلانین ، مصرف اسید اسپارتیک از آسپارتام کمتر از آنچه از سایر منابع غذایی انتظار می رود است . در صدک ۹۰ مصرف ، آسپارتام فقط بین ۱٪ تا ۲٪ از مصرف روزانه اسید آسپارتیک را تأمین می کند . برخی گمانه زنی ها وجود دارد که آسپارتام ، همراه با سایر اسیدهای آمینه مانند گلوتامات ، ممکن است منجر به مسمومیت با تحریک شود ، و صدمه ای به سلول های مغزی و عصبی وارد کند . با این حال ، مطالعات بالینی هیچ نشانه ای از اثرات نوروتوکسیک را نشان نداده اند ، و مطالعات متابولیسم نشان می دهد که مصرف مقدار کافی اسید آسپارتیک و گلوتامات از طریق غذا و نوشیدنی به مقادیری که انتظار می رود سمی باشد وجود ندارد .
متانول تولید شده توسط متابولیسم آسپارتام جذب شده و به سرعت به فرمالدئید تبدیل می شود و سپس به طور کامل اکسید می شود و به اسید فرمیک تبدیل می شود . متانول حاصل از آسپارتام به دلایل مختلف بعید به نظر می رسد که نگران کننده ایمنی باشد . آب میوه ها و مرکبات حاوی متانول هستند و منابع غذایی دیگری برای متانول مانند نوشیدنی های تخمیر شده وجود دارد و میزان متانول تولید شده از غذاها و نوشیدنی های شیرین شده با آسپارتام احتمالاً کمتر از این منابع و سایر منابع موجود در افراد است.
رژیم های غذایی با توجه به فرمالدئید ، به سرعت در بدن تبدیل می شود و مقادیر فرمالدئید حاصل از متابولیسم آسپارتام در مقایسه با مقادیر تولید شده به طور معمول توسط بدن انسان و سایر مواد غذایی و دارویی ، بی اهمیت است . در بالاترین دوزهای مصرفی آسپارتام در انسان ، میزان متانول یا اسید فرمیک در خون افزایش نمی یابد و مصرف آسپارتام در صدک ۹۰ مصرف ۲۵ برابر کمتر از آنچه سمی تلقی می شود ، تولید می کند .
این ماده حدود 200 برابر شیرین تر از شکر است .
طبق تحقیقات EFSA وFDA مقدار دوز مصرفی مجاز روزانه از این ترکیب به صورت زیر می باشد :
یک قوطی نوشابه ی رژیمی حاوی 185 میلی گرم آسپارتام می باشد . فردی با 68 کیلوگرم وزن باید روزانه بیش از 18 قوطی نوشابه مصرف کند تا به بیش از مصرف مجاز تایید شده توسط FDA برسد . همچنین برای رسیدن به دوز غیر مجاز EFSA نیاز به مصرف 15 قوطی نوشابه می باشد . در افراد دارای بیماری فلج کتونوری و افرادی که دارو های اسکیزوفرنی مصرف می کنند استفاده از Aspartame ممنوع اعلام شده است .
از سال 1980 دپارتمان سلامت خدمات انسانی آمریکا بیش از 10 هزار شکایت از واکنش های مضر آسپارتام دریافت کرده است . اگر چه قدرت اقتصادی بزرگی که در خفای فروش آسپارتام وجود دارد از فاش کردن این مضرات جلوگیری می کند .
تعدادی از مضرات جانبی شایع مصرف آسپارتام عبارتند از :
همیشه در هر کاری اعتدال خوب است ، حتی در مصرف نوشابه‌های بدون قند ، لایت ، رژیمی و امثال آن . برای بسیاری از افزودنی‌های مجاز به مواد خوراکی ، مقدار مصرف قابل قبول روزانه ( ADI ) تعیین شده است . اسپارتام هم از این موضوع مستثنی نیست . ADI نشان دهنده مقدار مصرفی است که اگر شخص در طول عمر خود روزانه مصرف کند ، با احتساب یک حاشیه امنیتی سلامت خواهد ماند .
گزارش های خبری طی چند دهه ادعا کرده اند که آسپارتام باعث ایجاد یا افزایش خطراتی خواهد شد که برخی از آن ها عبارتند از :
افرادی که شرایط ذیل را دارند باید از مصرف آسپارتام اجتناب کنند :
فنیل کتونوری نوعی اختلال ارثی متابولیک است که باعث افزایش سطح اسید آمینه ضروری معروف به فنیل آلانین در خون می شود . از آن جا که افراد مبتلا به این بیماری قادر به متابولیزه کردن صحیح فنیل آلانین نیستند باید از مصرف غذا و نوشیدنی حاوی آسپارتام اجتناب کنند .
فنیل آلانین یکی از سه ترکیب آسپارتام را تشکیل می دهد با این حال آسپارتام در مقایسه با فنیل آلانین در مقادیر کمی در منابع غذایی روزانه چون گوشت ، ماهی ، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد .
دیسکینزی تاردی نوعی اختلال عصبی است که موجب حرکات لرزشی ناگهانی و غیر قابل کنترل در صورت و بدن می شود . این بیماری اکثرا بر اثر مصرف طولانی مدت داروهای ضد روان پریشی ظاهرمی شود . برخی تحقیقات انجام شده نشان داده اند که فنیل آلانین ممکن است موجب تحریک علائم این بیماری شود .
FDA تایید کرده است که این محصول برای عموم از جمله کودکان ، افراد دیابتی و زنان باردار و شیرده بی‌ضرر است .
هر گاه در محصولاتی نام بدون قند را مشاهده کردید یعنی از جایگزین های شکر و شیرین کننده های مصنوعی در آن استفاده شده است . با اینکه همه ی محصولات بدون قند حاوی آسپارتام نیستند اما هنوز هم این ماده یکی از محبوبترین شیرین کننده هابه شمار می رود .
در سال 2013 اداره ی ایمنی مواد غذایی اروپا ( EFSA ) به بررسی بیش از 600 مطالعه در باره ی این شیرین کننده پرداخت . بنابر تحقیقات انجام گرفته هیچ دلیلی برای حذف آسپارتام از بازار پیدا نشد .
در سال 1981 FDA استفاده از آسپارتام تحت شرایط خاص را به عنوان یک شیرین کننده در ادامس ها ، غلات صبحانه و غذاهایی خاص مانند ژلاتین ، پودینگ ، محصولات لبنی و... تایید نمود .
سال 1983 FDA استفاده از این ترکیب را در نوشیدنی های گازدار تایید نمود .
نهایتا در سال 1996 سازمان غذا و داروی آمریکا این ماده را یک شیرین کننده ی عمومی دانست اما در محصولاتی که نیاز به حرارت برای پخت دارند مانند نان ، کیک و شیرینی استفاده از این ترکیب به عنوان شیرین کننده تایید نگردید .
مصرف این ماده در زمانی که سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف دو شیرین کننده ی سیکلومات و ساخارین را ممنوع اعلام نمود بسیار رواج پیدا کرد . تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهد که مصرف دوز های بالای این دو شیرین کننده می تواند سبب ایجاد سرطان و سایر اختلالات در حیوانات شود. بر اساس همین تحقیقات استفاده از این دو شیرین کننده ( ساخارین و سیکلومات ) توسط این سازمان ممنوع اعلام گردید .
در سال 2000 سازمان ملی بهداشت تصمیم گرفت ساخارین را از لیست مواد سرطانزا حذف نماید . سیکلامات نیز امروزه در بیش از 50 کشور مورد استفاده قرار می گیرد اما در آمریکا استفاده از آن ممنوع شده است و فروشی ندارد .
این شیرین کننده در سال 1996 توسط FDA به عنوان یک شیرین کننده عمومی مورد تایید قرار گرفته است . اما پیش از آن تحت یک ارزیابی علمی کامل قرار گرفت . ارزیابی کنندگان این ماده را یکی از مواد اولیه در صنعت غذا می‌دانند که بسیار مورد آزمایش قرار گرفته است . مثال‌هایی از دولت‌ها و گروه‌های علمی که این ماده را آزمایش کرده‌اند شامل موارد زیر است :
با نام های تجاری Equal ، NutraSweet و Canderel ، آسپارتام ماده ای در حدود ۶۰۰۰ غذای مصرفی و نوشیدنی است که در سراسر جهان فروخته می شود ، از جمله ( بدون محدود شدن به ) نوشابه های رژیمی و سایر نوشیدنی های غیر الکلی ، صبحانه های فوری ، نعناع های تنفسی ، غلات ، بدون قند آدامس ، مخلوط کاکائو ، دسرهای یخ زده ، دسرهای ژلاتینی ، آب میوه ها ، ملین ها ، مکمل های ویتامین جویدنی ، نوشیدنی های شیر ، داروها و مکمل های دارویی ، مخلوط های لرزش ، شیرین کننده های رومیزی ، چای ها ، قهوه های فوری ، مخلوط های برتر ، خنک کننده های شراب و ماست . در بعضی از کشورها به عنوان چاشنی جدول ارائه می شود . آسپارتام نسبت به سایر شیرین کننده ها برای پختن کمتر مناسب است ، زیرا با گرم شدن از بین می رود و مقدار زیادی شیرینی خود را از دست می دهد .
در سال ۱۹۸۵ ، شرکت مونسانتو G .D . Searle را خریداری کرد ، و تجارت آسپارتام به یک شرکت تابعه جداگانه مونسانتو ، شرکت NutraSweet تبدیل شد . در مارس ۲۰۰۰ ، مونسانتو آن را به J.W. Childs Equity Partners II L.P ، حق ثبت اختراعات استفاده از آسپارتام در اروپا از سال ۱۹۸۷ منقضی شد و حق ثبت اختراع ایالات متحده در سال ۱۹۹۲ به پایان رسید . از آن زمان ، این شرکت برای سهم بازار با تولیدکنندگان دیگر از جمله Ajinomoto ، Merisant و Holland Sweetener Company رقابت کرده است .
بسیاری از جنبه های سنتز صنعتی آسپارتام توسط Ajinomoto ایجاد شد . در سال ۲۰۰۴ ، بازار آسپارتام ، که در آن آجینوموتو ، بزرگترین تولید کننده آسپارتام در جهان ، ۴۰ درصد سهم داشت ، ۱۴۰۰۰ تن در سال بود و مصرف محصول سالانه ۲ درصد افزایش داشت . آجینوموتو تجارت آسپارتام خود را در سال ۲۰۰۰ با مبلغ ۶۷ میلیون دلار از مونسانتو به دست آورد .
در سال ۲۰۰۸ ، آژینوموتو از زنجیره سوپرمارکت های انگلیس Asda ، بخشی از Wal-Mart ، به دلیل اقدام نادرست درباره دروغین محصول آسپارتام ، هنگامی که این ماده از لیست محصولات زنجیره ای به همراه سایر “ تازه کارها ” ذکر شد ، شکایت کرد . در ژوئیه ۲۰۰۹ ، دادگاه انگلیس به نفع اسدا رای داد . در ژوئن ۲۰۱۰ ، دادگاه تجدیدنظر این تصمیم را لغو کرد و به آجینوموتو اجازه داد برای محافظت از شهرت آسپارتام پرونده ای علیه Asda را پیگیری کند . آسدا گفت که به استفاده از اصطلاح “ بدون تولد ” بر روی محصولات دارای برچسب خود ادامه خواهد داد ، اما این دادخواست در سال ۲۰۱۱ حل و فصل شد و اسدا تصمیم گرفت منابع مربوط به آسپارتام را از بسته بندی خود حذف کند .
در نوامبر ۲۰۰۹ ، Ajinomoto نام تجاری جدیدی را برای شیرین کننده آسپارتام خود – AminoSweet اعلام کرد .
یک شرکت مشترک هلند Sweetener که با سرمایه گذاری مشترک DSM و Tosoh ساخته شده بود ، آسپارتام را با استفاده از فرآیند آنزیمی تولید شده توسط Toyo Soda (Tosoh) تولید و به عنوان مارک Sanecta به فروش رساند . علاوه بر این ، آنها ترکیبی از نمک آسپارتام-استولفام با نام تجاری Twinsweet تولید کردند . آنها صنعت شیرین سازی را در اواخر سال ۲۰۰۶ ترک کردند ، زیرا بازارهای جهانی آسپارتام با عرضه بیش از حد ساختاری روبرو هستند ، که باعث فرسایش شدید قیمت در جهان در پنج سال گذشته شده است ، و این تجارت به طور مداوم بی سود است .
از آنجا که سوکرالوز ، برخلاف آسپارتام ، پس از گرم شدن شیرینی خود را حفظ می کند و حداقل دو برابر ماندگاری آسپارتام دارد ، به عنوان یک عنصر محبوبیت بیشتری پیدا کرده است . این امر ، همراه با تفاوت در بازاریابی و تغییر تنظیمات مصرف کننده ، باعث شد که آسپارتام سهم بازار خود را به سوکرالوز از دست بدهد . در سال ۲۰۰۴ ، آسپارتام در حدود ۳۰ دلار در هر کیلوگرم و سوکرالوز ، که تقریباً سه برابر وزن شیرین تر است ، در حدود ۳۰۰ دلار در کیلوگرم معامله شد .
برای خرید آسپارتام به فروشگاه ایران فلیور مراجعه کنید.
