بتاکاروتن یک رنگدانه طبیعی با طیف رنگی زرد تا نارنجی و قرمز است و در بسیاری از گیاهان، سبزیجات و میوهها وجود دارد. با توجه به این‌که بتاکاروتن یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می‌رود، از بیماری‌های بسیاری مانند سرطان ، بیماری قلبی، آلزایمر، بیماری‌های چشمی، تخریب سلول‌ها و DNA جلوگیری می‌کند. بتاکاروتن پیش‌ساز ویتامین A است و با ورود به بدن تبدیل به ویتامین A میشود.
یک رنگدانه زرد-نارنجی است که در گیاهان و میوهها از جمله هویج و کدو تنبل یافت میشود. این ترکیب پیش ساز ویتامین آ است یعنی در بدن تبدیل به ویتامین A میشود.
بتاکاروتن ترکیبی آلی است که به عنوان ترکیب ترپن‌دار طبقه‌بندی شده‌است. بتاکارتن را همچنین در برخی داروها از جمله قرص جوشان (ویتامین ث) برای ایجاد رنگ طبیعی استفاده می‌کنند. بتا کاروتن یک پروتئین بسیار بااهمیت برای بدن انسان است که کمبود آن در بدن باعث به وجود آمدن انواع سرطان ها مانند سرطان روده و ریه می شود. این ماده یکی از مهم ترین پیش سازهای ویتامین آ است. کمبود این ماده تاثیر به سزایی در تولید ویتامین آ در بدن دارد.
نخستین بار WAKENRO در سال 1831 توانست از گیاه هویچ این رنگ را استخراج کند.این رنگ بهترین کاروتنوئید می باشد که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و دارای ویتامین A می باشد.
رنگ طبیعی بتاکاروتن در برابر نور و گرما حساسیت دارد و دارای جرم مولی 536 و دمای ذوب 182 درجه سانتی گراد و دمای جوش 633 تا 677می باشد.
درون بدن انسان بتاکاروتن به ویتامین A تبدیل می شود و بعنوان آنتی اکسیدان از آسیب به سلول ها جلوگیری می کند و می تواند باعث تازگی و طراوت پوست شده و خشکی پوست را کم کرده و سلول های جدید بجای سلول های قبلی جایگرین شده و باعث شفافیت پوست گردیده و از پیری زودرس ممانعت کند.
خاصیت آنتی اکسیدانی بتاکاروتن برای جلوگیری از بیماری های قلبی و مغزی و همچنین سرطان ها بسیار موثر می باشد .
رنگ بتاکاروتن از نوعی میکروآلگ تولید می شود و تحت شرایط خاص آلگ مقدار زیادی کاروتنوئید تولید می کند و می تواند حدود 10 درصد از کل وزن خود نیز تولید کند.
بتاکاروتن در اکثر سبزیجات و میوه ها به وفور یافت میشود اما غنی‌ترین منابع غذایی بتاکاروتن شامل سبزیهای زرد و نارنجی و میوهها و سبزیهای دارای برگ سبز تیره هستند. بتاکاروتن موجود در میوهها و سبزی‌‌ها با توجه به فصل، طول مدت نگهداری، موقعیت رشد و درجه رسیدگی آن‌ها متغیر است. از جمله مهمترین منابع غذایی بتاکاروتن می‌توان به هویج، کدو حلوایی، فلفل دلمه‌ای زرد و قرمز، گوجه فرنگی، برگ‌‌های سبز تیره کاهو، چغندر، اسفناج، هلو، شلیل، آلو، زردآلو، گرمک، طالبی، انبه، خرمالو و نارنگی اشاره کرد.
رنگ به عنوان یک عامل زیبایی بخشی به مواد غذایی، هم چنین می‌تواند باعث افزایش کیفیت و ویژگی‌های حسی یک محصول شود. اغلب مصرف‌کنندگان ابتدا کیفیت هر نوع ماده غذایی را به وسیله‌ی رنگ آن ارزیابی می‌نمایند در نتیجه رنگ خوراکی در کنار طعم، مزه، شکل و اندازه می‌تواند نشانی از خوب یا بد بودن کیفیت محصول باشد. رنگ بتاکاروتن طبیعی در دو حالت پودر و مایع در مصارف مختلف برای ایجاد رنگ نارنجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خرید رنگ بتاکاروتن طبیعی عموما برای بهبود رنگ روغن‌های خوراکی، آبمیوه‌ها از جمله آبمیوه‌های بر پایه رنگ پرتقالی، انواع پنیرهای چدار، پنیر پیتزا، پنیر موازرلا، افزایش رنگ گوشت ماهی و زرده‌ی تخم مرغ، و هم چنین در مصارف دارویی در تولید مکمل‌های ویتامین C استفاده میشود.
برای خرید رنگ بتاکاروتن طبیعی ابتدا باید محصول و مصرف نهایی تعریف شود تا کد مناسب در خرید رنگ بتاکاروتن به همراه مشاوره فنی مناسبی ارائه گردد. خرید رنگ طبیعی بتاکاروتن براساس نوع محصول حلال در آب و حلال در چربی به دو صورت پودر و مایع موجود هستند که عموما با درصدهای مختلف از جمله بتاکاروتن 1 درصد (محلول در آب)، بتاکاروتن 10 درصد(محلول در آب)، بتاکاروتن 30 درصد (محلول در چربی) و سایر کدها معرفی می‌گردند. ایران فلیور به فروش رنگ طبیعی بتاکاروتن در انواع کد و درصدها و به کمک مهندسین متخصص در این امر به ارائه مشاوره فنی با توجه به نیاز مشتری می‌پردازد.
از منابع اصلی بتاکاروتن انواع هویچ و برگ های سبز می باشد ، برگ های سبز در کشورهای حاره مانند هند و برزیل یافت می شود که به نسبت سبزی های تجاری مقدار بیشتری بتاکاروتن را موجود دارند.در کنیا نیز سبزی های لیفی به همین صورت یافت شده است.
هویچ نیز یکی از منابع بسیار مهم این ماده می باشد ، در بین کشورهای مختلف انواع گوناگون آن یافت می شود که از نظر میزان بتاکاروتن موجود با هم متفاوت می باشند و در برزیل بیشترین را طبق تحقیقات یافت کرده اند . سیب زمینی نیز یکی دیگر از مواد حاوی باین محصول می باشد.
پرتقال که در کشورهای مختلف دنیا انواع گوناگون آن یافت می شود یکی دیگر از میوه های دارای بتاکاورتن است که به نسبت نوع آن مقدار آن در این میوه فرق دارد.
در کشورهای حاره ای میوه ای بنام سالک بیشترین را در بین میوه ها از این ماده دارد.
این رنگ طبیعی از آلگ طی فر آیند مانند غلیظ کردن ، استخراج ، تیمار آنزیمی ، صابونی کردن و کریستالیزاسیون جزء به جزء و پخش کردن در روغن خالص می شود.
این رنگ به دو صورت محلول در آب که با رنگ بتاکاروتن 10 % و محلول در چربی که با رنگ بتاکاروتن 30 % دسته بندی می شوند.
از مزایای این رنگ خوراکی طبیعی می توان مقاومت خوب در برابر نور ، حرارت و PH اشاره کرد.
مقدار بالای ایزومرهای در سبزی های سبز قبل از فرآیند احتمال برای توانایی کلروفیل در سبزی ها می باشند که بعنوان سازنده بتاکاروتن از ایزومریزاسیون در اثر نور عمل می شود.
بتاکاروتن یک رنگدانه ارگانیک زرد ، قرمز- نارنجی است که به وفور در گیاهان و میوه ها وجود دارد. بتاکاروتن جزء ترپنوئیدهاست و به صورت بیوشیمیایی از هشت واحد ایزوپرن سنتز می شود. در بین کاروتن ها این ماده با داشتن حلقه های بتا در هر دو انتهای مولکول مشخص می شود.
بتاکاروتن رایج ترین شکل کارتن در گیاهان است که به عنوان رنگ غذا در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده پیش ساز ویتامین A و یک ترکیب غیرقطبی است که با روش کروماتوگرافی ستونی می توان آنرا از سایر کاروتنوئیدهای موجود در گیاهان جداسازی کرد.
این ماده بطور عمده در هویج وجود دارد و یک ماده مغذی مهم با خواص فراوان برای سلامتی است. پردازش های مضاعف این ترکیب حین استخراج ممکن است تاثیر منفی بر پایداری و دسترس پذیری زیستی این ماده داشته باشد اما پردازش حرارتی تاثیر مثبتی بر بتاکاروتن و جذب بیشتر آن در بدن دارد.
بتاکاروتن بسبب قیمت خرید و فروش مناسب یک ماده غذایی است که به عنوان ماده افزودنی و مکمل نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در محصولات لبنی ، چربی ها و روغن ها و میوه های فرآوری شده و آب میوه مورد استفاده قرار می گیرد.
در صنایع غذایی این ماده به عنوان رنگ طبیعی و آنتی اکسیدان مورد استفاده قرار می گیرد. بتاکاروتن برای پیشگیری از سرطان ، بیماری های قلبی عروقی ، دژنراسیون ماکولای چشم و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است.
بتاکاروتن یک ترکیب بسیار حساس است و به راحتی در اثر گرما ، نور و اکسیژن تخریب می شود. بنابراین تلاش می شود تا با فرآوری های مختلف ماندگاری این ماده افزایش یابد.
بتاکاروتن عمدتاً در میوه ها و سبزیجات با رنگ قرمز ، نارنجی یا زرد یافت می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که مقادیر بالاتری از این ماده در اشکال پخته شده میوه و سبزیجات در مقایسه با انواع خام خوراکیها وجود دارد. از آنجاییکه این ترکیب به ویتامین A محلول در چربی تبدیل می شود بهتر است که این ماده مغذی را برای جذب بهتر همراه با مقداری چربی مصرف کنید.
هویج ، سیب زمینی شیرین ، سبزیجات برگ تیره مانند کلم و اسفناج ، کاهو ، طالبی ، فلفل زرد و قرمز ، نخودفرنگی ، زردآلو و کلم بروکلی منابع عمده این ریزمغذی هستند.
بتاکاروتن 10 درصد در محصولاتی مانند آب میوه ها ، نوشابه ها ، شیرینی جات ، بستنی ها ، لبنیات ، ماکارونی ، و.
بتاکاروتن 30 درصد در شیرینی و شکلات ، کره ، مارگارین ، فرآورده های نانوایی استفاده می گردد.
بتاکارتن یک ماده غذایی کاملا ایمن است البته مصرف مقادیر بالای خوراکی این ماده برای طولانی مدت ممکن است عوارضی داشته باشد و باعث زرد شدن رنگ پوست می شود.
دوز مجاز روزانه این ماده بر افراد بزرگسال ۱۵-۶ میلی گرم و برای کودکان ۶-۳ میلی گرم است که از طریق مصرف مواد غذایی تامین خواهد شد و نیازی به مصرف مکمل نیست.
برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف دوزهای خوراکی بالای بتاکاروتن به دلایل مختلف باعث مرگ خواهد شد. همچنین نگرانی های در رابطه با مصرف طولانی مدت مولتی ویتامین های حاوی بتاکاروتن وجود دارد که می توان شانس ابتلا به سرطان پیشرفته پروستات را در مردان افزایش دهد.
بتا کاروتن یکی از پرو ویتامین هایی است که برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها از جمله بیماری های قلبی و سرطان ها مؤثر می باشد. اگر روزانه غذاهایی که دارای این پرو ویتامین هستند را نخورید، ممکن است خطر ابتلای شما به بیماری های قلبی عروقی و برخی انواع سرطان ها افزایش یابد؛ سرطان های روده، معده، ریه و گردن رحم از این سرطان ها هستند.
به علاوه اگر ذخیره ی بتا کاروتن در بدن شما کافی نباشد، توان سیستم ایمنی شما برای مقابله با عوامل بیماری زا کاهش می یابد که به این ترتیب ممکن است در معرض ابتلا به انواع عفونت ها قرار بگیرید.
سبزی هایی که به رنگ سبز تیره، زرد تیره و نارنجی هستند، سرشار از بتا کاروتن می باشند. علاوه بر این چربی و کالری کمی در خود دارند. هر قدر رنگ سبز، زرد یا نارنجی سبزی یا میوه ای تیره تر باشد، بتا کاروتن بیشتری در خود دارد.
شما باید حداقل روزی یک سروینگ یا واحد از سبزی های به رنگ سبز یا نارنجی تیره بخورید و 4 واحد دیگر از بقیه میوه ها و سبزی ها را نیز میل کنید. سطح بتا کاروتن در خون با تغییر در رژیم غذایی کم و زیاد می شود.
بتاکاروتن به عنوان ماده ی پیش ساز ویتامین A و محلول در چربی در بدن شناخته می شود که در مواد غذایی گیاهی وجود دارد. بتاکاروتن یکی از مواد آنتی اکسیدانی قوی به شمار می رود که از تولید رادیکال های آزاد اکسیژن در بدن جلوگیری می کند و از این رو در بدن عملکرد مستقل از ویتامین A دارد.
رادیکال های آزاد اکسیژن گونه ای از واکنش های سریع و پایدار هستند که طی روند متابولیک طبیعی بدن و به علت قرار گرفتن در معرض منابع خارجی مثل دود سیگار، مواد سمی محیطی و نور ماورای بنفش در بدن تولید می شوند و می توانند مخاطرات زیادی برای سلامت انسان ایجاد کنند.
رادیکال های آزاد قادر هستند پروتئین و چربی های غشای سلول ها را تخریب کنند. بیماری هایی مانند سرطان، بیماری های قلبی عروقی، سکته های مغزی و قلبی، کاتاراکت(آب مروارید)، بیماری پارکینسون، اختلال هماهنگی حسی و حرکتی در سیستم عصبی و روماتیسم مفصلی، نمونه هایی از مشکلاتی است که در اثر رادیکال های آزاد ایجاد می شود. بتاکاروتن در مقابل این مشکلات اثر حفاظتی دارد.
در چند بررسی بالینی نشان داده شده است که در بیش از 50 درصد بیمارانی که علایم پیش سرطانی، مثل لکه های سفید روی مخاط دهان، دارند، بتاکاروتن نقش برگرداننده دارد. در چند مطالعه دیگر روی بیمارانی که زخم های پیش سرطانی در ناحیه شش ها داشته اند نیز برگشت مشابهی به عمل بتاکاروتن به اثبات رسیده است.
چون بدن قادر به ساختن بتاکاروتن نیست بنابراین به منابع خارجی آن نیازمند است. مقادیر توصیه شده روزانه ی بتاکاروتن برای مردان 6 میلی گرم و برای زنان 8/4 میلی گرم است.
در دوران بارداری و شیردهی میزان نیاز افزایش می یابد.
به طور متوسط یک دوم تا یک سوم ویتامین A ی رژیم غذایی از بتاکاروتن تامین می شود.
اگر به توصیه های انجمن ملی سرطان آمریکا عمل کنیم باید نسبت بتاکاروتن به ویتامین A در رژیم غذایی حدود 9 به 1 باشد.
بتاکاروتن اضافی به طور عمده در بافت های چربی بدن ذخیره می شود و به طور مستمر تبدیل به ویتامین A می شود. اما مصرف زیادتر از معمول آن می تواند موجب هایپرکاروتنوئید بشود که طی آن رنگ پوست به خصوص در کف دست و پاها زرد رنگ می شود، اما این رنگ زرد پوست در زمانی که مصرف آن کاهش یافته و یا قطع می شود، برطرف می شود.
مطالعاتی که در انسان برای ارزیابی ایمنی بتاکاروتن انجام شده است نشان داده است در افرادی که روزانه 50 تا 80 میلی گرم بتاکاروتن مصرف می کردند، آثار مضر مشاهده نمی شود و نتیجه گرفته شده که بتاکاروتن برای انسان یک ماده غیر سمی است.
